Beschrijving van het onderzoeksproject
Wij onderzoeken de rol van makelaardij (brokerage) – een sociaal bemiddelingsmechanisme tussen verschillende groepen of niveaus in de samenleving – in participatief stedelijk bestuur, en de gevolgen daarvan voor de relatie tussen staat en burger, politieke vertegenwoordiging en besluitvorming. Wij doen dit op een moment waarop tussenpersonen – burgers die voor de staat spreken en handelen namens hun medeburgers – wereldwijd een belangrijke rol hebben gekregen in participatief democratisch stadsbestuur. Via hun politieke vertegenwoordiging beïnvloeden tussenpersonen staat-burger verhoudingen en besluitvormingen betreft de toewijzing van middelen zoals huisvesting, infrastructuur, veiligheid, sociale zorg en gezondheidszorg. Omdat diensten van tussenpersonen in (stads)bestuur altijd bestaan uit zowel formele/officiële als informele/persoonlijke acties en transacties, onderzoeken wij hoe tussenpersonen praktijken, discoursen, en netwerken verstrengelen, zowel binnen als buiten de officieel goedgekeurde kanalen en instellingen. De centrale vragen zijn: Wat is de rol van brokerage in participatief stedelijk bestuur in zowel haar formele en informele dimensies? En wat is de impact hiervan op de relatie tussen staat en burger, politieke vertegenwoordiging, en besluitvorming met betrekking tot de verdeling van hulpbronnen?
Dit onderzoek richt zich op participatieve programma’s met achtergestelde buurten als doelgroep, waar participatieve programma’s het meest plaatsvinden. Deze ‘achterstandswijken’ zijn bijzonder relevant voor dit onderzoek, omdat inwoners hier sneller getroffen worden (direct of indirect via tussenpersonen) door wijzigingen in het bestuur en de doorstroom van middelen om in levensonderhoud te voorzien.
Dit project vergelijkt brokerage in vier verschillende steden, twee in het ‘Globale Noorden’ en twee in het ‘Zuiden’. Deze steden zijn Rotterdam (Nederland), Manchester (Verenigd Koninkrijk), Medellín (Colombia) en Recife (Brazilië). Het doel van dit project is het ontwikkelen van een nieuw theoretisch kader omtrent de rol en impact van tussenpersonen in participatief stedelijk bestuur. In deze steden opereren specifieke personen als tussenpersoon; sommigen ontwikkelen hun eigen initiatieven, terwijl anderen door de autoriteiten worden uitgenodigd om op te treden als vertegenwoordigers van hun medeburgers.
Studies naar de impact die tussenpersonen hebben op de democratie zijn verdeeld: sommigen zien tussenpersonen als een belemmering voor de democratie, terwijl anderen hun juist zien als facilitatoren van democratie. De eerste groep stelt dat tussenpersonen persoonlijke belangen boven het algemeen belang plaatsen. De tweede stelt dat tussenpersonen democratische tekorten kunnen opvangen, omdat zij kennis hebben van de behoeften van de bevolking. Deze wetenschappelijke debatten worden door twee richtingen van onderzoek geïnformeerd: de eerste is voornamelijk gebaseerd op onderzoek in he ‘Globale Noorden’ en gaat over neoliberale deregulering en de eigen verantwoordelijkheid van burgers. De tweede is voornamelijk gebaseerd op studies in het Zuiden en gaat over modernisering, sociale integratie en transparantie van de overheid. In de praktijk echter, bevatten de activiteiten van tussenpersonen in participatieve programma’s waarin zij werken altijd elementen van beide kaders. Deze activiteiten geven aanleiding tot analytische tegenstrijdigheden en onduidelijkheden.
Door literatuur uit deze uiteenlopende denkrichtingen te combineren, benadert dit project tussenpersonen als ‘monteurs’: verbindende actoren die actief (formeel en informeel) verschillende overheidsinstellingen en burgers met elkaar in verbinding brengen. Door deze aanpak combineert dit project de antropologische ‘actor oriëntatie’ met recente theorieën over monteurs (assemblages), die stedelijk bestuur zien als een samenstelling van verschillende actoren, instellingen, en middelen.
Dit onderzoek (2016-2021) wordt uitgevoerd door een team van 5 onderzoekers (3 PhD’s, een PostDoc en Dr. Koster).